Akış Anahtarları (Flow Swıtch) ve Endüstriyel Uygulamaları
Akış anahtarları, boru hatlarında sıvı veya gaz akışının varlığını, yokluğunu veya belirli bir eşiği geçip geçmediğini algılayan cihazlardır. Proses güvenliği ve ekipman korunması açısından kritik bir rol oynarlar. Özellikle pompaların kuru çalışmasını engellemek, soğutma sistemlerinde akış sürekliliğini sağlamak ve yangın söndürme hatlarında akışı doğrulamak için kullanılırlar.
ÇALIŞMA PRENSİBİ
Akış anahtarı, akışın belirlenen eşik hızının altına düşmesi veya üstüne çıkmasıyla devreye girer. Kontak mekanizması tetiklenerek alarm, uyarı veya ekipman kapatma sinyali gönderir.
Temel türleri:
- Mekanik (Kanatçıklı) Flow Switch
- Manyetik Flow Switch (şamandıralı ve reed switch)
- Elektronik Flow Switch (termal veya diferansiyel basınç prensibiyle)
TEKNİK ÖZELLİKLER VE FORMÜLLER
Debi eşiği şu şekilde hesaplanır:
Q = A · v
Burada Q: debi (m³/s), A: kesit alanı (m²), v: akış hızı (m/s).
Akış anahtarı, bu debi eşiğinin altına düştüğünde alarm/kapatma sinyali üretir. Önemli parametreler: basınç ve sıcaklık dayanımı, histerezis değerleri, çıkış tipi (NO, NC kontak).
AVANTAJLAR VE SINIRLAMALAR
Avantajlar:
- Proses güvenliği sağlar
- Pompa ve kompresörleri kuru çalışma riskine karşı korur
- Otomasyon sistemlerine kolay entegrasyon
Sınırlamalar:
- Hassas debi ölçümü yapmaz
- Akışkanın viskozitesi ve partikül varlığı hassasiyeti etkiler
- Bazı modellerde bakım ihtiyacı yüksektir
UYGULAMA ALANLARI
- Pompa koruma sistemleri
- Soğutma suyu devrelerinde akış kontrolü
- Yangın söndürme sistemlerinde sprinkler hattı kontrolü
- Kimya, gıda ve ilaç endüstrilerinde proses güvenliği
STANDARTLAR VE GÜVENLİK
- IEC ve EN: Elektriksel güvenlik ve kontrol standartları
- NFPA: Yangın söndürme sistemleri standartları
- ISO 9001: Kalite güvence ve düzenli kalibrasyon
SONUÇ
Akış anahtarları, basit tasarımlarına rağmen endüstriyel tesislerde proses güvenliği için kritik cihazlardır. Modern modeller, dijital çıkışlarla SCADA ve otomasyon sistemlerine entegre edilerek daha güvenli ve verimli çözümler sunar.