Dişli Debimetreler (Gear Flowmeters) ve Endüstriyel Uygulamaları

Dişli debimetreler, akışkanların hacimsel debisini ölçmek için kullanılan pozitif deplasmanlı akış ölçerlerdir. Akışkanın hareketiyle dönen dişlilerin oluşturduğu hacimsel deplasman sayesinde akış miktarı hassas şekilde ölçülür. Yüksek viskoziteli sıvılarda ve düşük debilerde sağladıkları yüksek doğruluk nedeniyle özellikle petrol, kimya, ilaç, gıda ve otomotiv sektörlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

ÇALIŞMA PRENSİBİ

Dişli debimetrelerde akışkan, gövde içinde yer alan birbirine geçmeli iki dişlinin çevresinden geçerken bu dişlileri döndürür. Her bir dişlinin dönüşü sabit bir hacmi temsil eder ve bu hacimler sayılarak toplam debi hesaplanır.

Temel formül:
Qv = n · Vc
Qv: Hacimsel debi (m³/s)
n: Dişli dönüş sayısı (Hz)
Vc: Her dönüşte taşınan hacim (m³).

Dişli debimetreler, özellikle düşük akış hızlarında ve yüksek viskoziteli akışkanlarda yüksek doğruluk sağlar.

YAPISAL ÖZELLİKLER

• Gövde: Paslanmaz çelik, dökme demir, alüminyum
• Ölçüm elemanları: İç içe geçmiş hassas dişliler
• Çıkış sinyalleri: Manyetik sensör, pulse çıkışı, dijital sinyal
• Yüksek basınca dayanıklı tasarımlar
• Geniş ölçüm aralığı (0.01 l/min’den yüzlerce l/min’e kadar)

AVANTAJLAR VE SINIRLAMALAR

Avantajlar:

• Çok yüksek doğruluk (±%0.1 – ±%0.5)
• Yüksek viskoziteli akışkanlarda güvenilir performans
• Düşük debilerde hassas ölçüm
• Kompakt ve dayanıklı yapı

Sınırlamalar:

• Hareketli parçalar nedeniyle aşınma ve bakım ihtiyacı
• Aşındırıcı veya partikül içeren akışkanlarda ömür kısalabilir
• Yüksek sıcaklıklarda sınırlamalar olabilir

UYGULAMA ALANLARI

• Hidrolik yağ ve yakıt ölçümleri
• Kimya endüstrisinde solvent ve polimer ölçümü
• Gıda endüstrisinde şurup, bal, yağ gibi viskoz ürünler
• İlaç endüstrisinde hassas dozajlama
• Otomotiv sektöründe yağlama sistemleri

STANDARTLAR VE KALİBRASYON

• OIML R 117: Sıvı ölçüm cihazları için standart
• ISO/IEC 17025: Kalibrasyon laboratuvar akreditasyonu
• ATEX sertifikalı modeller patlayıcı ortamlarda kullanılabilir
• Düzenli kalibrasyon, doğruluğun korunması için şarttır

SONUÇ

Dişli debimetreler, yüksek doğruluk, dayanıklılık ve düşük debilerde bile ölçüm yapabilme kabiliyeti sayesinde endüstriyel ölçüm uygulamalarında güvenilir bir seçenektir. Özellikle viskoz akışkanların ölçümünde tercih edilen en verimli debimetre türlerinden biridir.