Pozitif Deplasmanlı Debimetreler (Posıtıve Dısplacement Flowmeters) ve Endüstriyel Uygulamaları
Pozitif deplasmanlı debimetreler, akışkanın debisini ölçmek için akışkanı belirli hacimlere bölen ve bu hacimlerin geçişini sayan hassas cihazlardır. Hacimsel prensibe dayandıkları için özellikle düşük debi ve yüksek viskoziteli akışkanlarda yüksek doğruluk sağlarlar. Petrol, kimya, ilaç, gıda ve otomotiv endüstrilerinde yaygın olarak kullanılırlar.
ÇALIŞMA PRENSİBİ
Bu debimetreler, akışkanı mekanik bir yapı içinde belirli hacimlere ayırır ve bu hacimlerin sayısını ölçerek toplam debiyi hesaplar. Temel prensip, akışkanın geçtiği her bir hacim biriminin debiyle orantılı olmasıdır.
Formül:
Qv = n · Vc
Qv: Hacimsel debi (m³/s), n: döngü sayısı (Hz), Vc: ölçüm hacmi (m³).
Bazı tipleri:
- Oval dişli debimetreler
- Pistonlu debimetreler
- Helisel rotor debimetreler
YAPISAL ÖZELLİKLER
- Gövde: Paslanmaz çelik, dökme demir, alüminyum
- Ölçüm elemanları: Oval dişli, piston, helisel rotor vb.
- Çıkış sinyalleri: Mekanik sayaç, manyetik sensör, dijital pulse
- Viskoz akışkanlarda yüksek doğruluk
- Düşük debilerde bile ölçüm yapabilme
AVANTAJLAR VE SINIRLAMALAR
Avantajlar:
- Çok yüksek doğruluk (±%0.1 – ±%0.5)
- Düşük debi ölçümünde uygundur
- Yoğun, viskoz akışkanlarda performanslıdır
- Enerji tüketimi gerekmez (mekanik tasarımlar)
Sınırlamalar:
- Hareketli parçalar nedeniyle bakım ihtiyacı vardır
- Aşındırıcı veya partiküllü akışkanlarda ömür kısalır
- Büyük çaplı borularda kullanımı sınırlıdır
UYGULAMA ALANLARI
- Akaryakıt ve yağ ölçümleri
- Kimya endüstrisinde solvent ve polimer ölçümü
- Gıda endüstrisinde şurup, bal, yağ gibi yüksek viskoziteli akışkanlar
- İlaç endüstrisinde hassas dozajlama
- Hidrolik sistemlerde yağ akış kontrolü
STANDARTLAR VE KALİBRASYON
- OIML R 117: Sıvı ölçüm cihazları için uluslararası standart
- ISO/IEC 17025: Kalibrasyon laboratuvar akreditasyonu
- ATEX sertifikalı modeller patlayıcı ortamlarda kullanılabilir
- Periyodik kalibrasyon, doğruluğun korunması için gereklidir
SONUÇ
Pozitif deplasmanlı debimetreler, düşük debi ve yüksek viskozite koşullarında sağladıkları yüksek doğruluk ve güvenilirlik ile endüstride kritik bir öneme sahiptir. Özellikle hassas dozajlama ve tüketim ölçümlerinde en güvenilir çözümlerden biridir.