Endüstriyel vanalar, petrol ve gaz, kimya, enerji üretimi, su arıtma ve gıda endüstrisi gibi pek çok sektörde kritik öneme sahiptir. Bu vanaların güvenilirliğini ve uzun ömürlü çalışmasını garanti altına almak için uluslararası test standartları uygulanır. Avrupa’da en yaygın kullanılan test standartları EN (European Norms) ve ISO (International Organization for Standardization) tarafından yayınlanmıştır. Özellikle EN 12266 ve ISO 5208, vana testleri konusunda küresel ölçekte en çok bilinen referanslardır.
EN 12266 STANDARDI
EN 12266, endüstriyel vanaların sızdırmazlık testlerini tanımlar. Standart iki bölümden oluşur:
- EN 12266-1: Basınç dayanımı ve gövde sızdırmazlığı testleri
- EN 12266-2: Fonksiyonel testler ve özel uygulamalara yönelik ek kriterler
Bu standartta özellikle üç farklı sızdırmazlık sınıfı tanımlanmıştır:
- Sınıf A (Zero Leakage): Hiçbir kaçak kabul edilmez. Kritik prosesler ve emniyet vanaları için geçerlidir.
- Sınıf B: Çok düşük seviyede kaçak oranlarına izin verir.
- Sınıf C: Daha toleranslıdır ve genellikle düşük riskli uygulamalarda kullanılır.
EN 12266’da uygulanan testler:
- Hidrostatik Test: Vana gövdesi belirlenen basıncın 1,5 katı ile test edilir.
- Pnömatik Test: Hava veya inert gazlarla sızdırmazlık kontrolü yapılır.
- Fonksiyonel Test: Vana açma-kapama çevrimleri kontrol edilir.
ISO 5208 STANDARDI
ISO 5208, vanaların kaçak oranlarını ve izin verilen maksimum kaçak seviyelerini tanımlar. Bu standart özellikle oturma yüzeyi sızdırmazlık testleri için kullanılır.
Test Basınçları ve Süreleri:
- Test basıncı genellikle vana nominal basıncının (PN) 1,1 ila 1,5 katı arasında belirlenir.
- Test süreleri, vana çapına ve basıncına bağlıdır.
Kaçak Sınıfları:
ISO 5208, A’dan G’ye kadar yedi farklı kaçak sınıfı tanımlar. Class A “tam sızdırmazlık” anlamına gelirken, diğer sınıflar belirli kaçak limitlerini ifade eder.
EN 12516 VE İLGİLİ STANDARTLAR
EN 12516 serisi, vanaların basınç-sıcaklık derecelendirmelerini tanımlar. Bu standart, kullanılan malzemenin özelliklerine göre vananın hangi basınç ve sıcaklık koşullarında güvenle çalışabileceğini gösterir.
AVRUPA VE AMERİKAN STANDARTLARININ KARŞILAŞTIRMASI
| Özellik | EN 12266 | API 598 | Farklılıklar |
|---|---|---|---|
| Kaçak sınıfları | A, B, C | Minimum kaçak | EN daha detaylı |
| Test basıncı | PN x 1,5 | ANSI Class x 1,5 | Benzer fakat tanımlar farklı |
| Test süresi | DN’e göre değişken | Sabit süreler | EN daha esnek |
| Uygulama alanı | Avrupa & uluslararası | Kuzey Amerika ağırlıklı | Bölgesel farklılık |
PRAKTİK UYGULAMALAR VE SAHA TESTLERİ
Avrupa standartları sadece fabrika üretim testlerinde değil, saha devreye alma süreçlerinde de uygulanır. Örneğin, su arıtma tesislerinde DN1000 çaplı bir kelebek vana, EN 12266’ya göre hidrostatik teste tabi tutulabilir.
SONUÇ
Avrupa vana test standartları, endüstriyel tesislerde güvenli ve verimli işletme için kritik rol oynar. EN 12266, ISO 5208 ve EN 12516 gibi standartlar sayesinde üreticiler ve kullanıcılar, vanaların öngörülen performans kriterlerini karşıladığından emin olabilirler.
